Rằm Trung Thu hay còn gọi là tết đoàn viên tháng 8
Tết Trung Thu là một ngày lễ lớn ở Việt Nam. Đây là ngày mà các em nhỏ luôn háo hức mong chờ. Trên đường phố sẽ rộn ràng đông vui với rất nhiều những chiếc đèn lồng, mặt nạ, những chiếc đầu sư tử tham gia múa lân, tiếng trống vang khắp phố phường. Tết Trung Thu được tổ chức vào ngày rằm tháng 8 hàng năm do vậy mà còn gọi là rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8.
Tết Trung Thu hay còn gọi là tết đoàn viên vì vào ngày này tất cả các thành viên trong gia đình sẽ tập trung sum vầy bên nhau, cùng bày biện mâm ngũ quả và làm những chiếc bánh Trung Thu thắp hương gia tiên để tỏ lòng thành kính biết ơn sau đó cùng nhau thưởng thức những món ăn truyền thống trong dịp tết Trung Thu. Bên cạnh đó các em nhỏ sẽ chuẩn bị đèn lồng để rước đèn khắp phố phường và xem biểu diễn múa lân gắn kết tình cảm gia đình giữa người già và người trẻ, giữa ông bà bố mẹ và con cái. Có rất nhiều sự tích về ngày rằm Trung thu tết đoàn viên tháng 8. Không ai biết chắc chắn nhưng ngày tết đoàn viên này đã được truyền lại từ rất lâu trước đây. Đây là ngày lễ không thể thiếu để nói lên tình cảm gia đình, tình cảm dân tộc của người Việt Nam.
Tìm hiểu thêm:
- Cách làm lồng đèn bằng hoa sen
- Cách làm bánh trung thu rau câu đơn giản
Nguồn gốc của ngày rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8
Ngày rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8 đã được truyền lại từ rất lâu trước đây. Trong sổ sách lịch sử cũng không có ghi lại nguồn gốc của ngày tết này là do phong tục tập quán của người nông dân Việt Nam xưa hay bắt nguồn từ văn hóa Trung Hoa. Nhưng dựa vào rất nhiều nghiên cứu thì có 3 truyền thuyết như sau.
Truyền thuyết từ Hằng Nga và Hậu Nghệ
Hằng Nga là một vị tiên trên trời, còn Hậu Nghệ là một người tài giỏi với kĩ năng bắn cung đã bắn hạ 9 mặt trời và chỉ giữ lại 1 mặt trời để trái đất không bị đốt cháy. Khi Hậu Nghệ và Hằng Nga gặp nhau đã đem lòng yêu thương nhau. Vì có người ghen ghét nên bị hãm hại và bị đuổi khỏi hoàng cung xuống hạ giới. Hậu Nghệ là người tài giỏi nên được Vua Nghiêu quý mến, vua đã ban cho Hậu Nghệ linh đan trường sinh bất lão và dặn chàng phải sau 1 năm mới được uống. Hậu Nghệ nghe lời Vua Nghiêu dặn đã đem linh đan về nhà cất. Trong một lần chàng đi săn bắn ở rừng sâu Hằng Nga ở nhà đã tình cờ tìm thấy linh đan. Do không biết đó là linh đan trường sinh bất lão nên nàng đã ăn viên linh đan đó. Đúng lúc Hậu Nghệ trở về nhà nhưng chàng đã không thể làm gì. Hằng Nga ăn linh đan, sau đó người nhẹ bẫng, nàng đã bay lên cung trăng. Hậu Nghệ cố gắng đuổi theo nhưng không được.
Hai vợ chồng đã phải chia xa nhau, Hậu Nghệ và Hằng Nga luôn nhung nhớ đến nhau vì thế Ngọc Hoàng thương tình cứ mỗi năm một lần vào ngày rằm tháng 8 cho họ được gặp nhau. Vậy nên trăng đêm rằng tháng 8 rất to tròn và sáng lung linh. Để tưởng nhớ đến tình cảm vợ chồng sâu đậm của Hậu Nghệ và Hằng Nga nhân dân đã tổ chức tiệc mừng vào ngày 2 vợ chồng họ gặp nhau và gọi là tết Trung Thu tết đoàn viên ngày rằm tháng 8.
Truyền thuyết từ vua Đường Minh Hoàng lên cung trăng chơi của văn hóa Trung Hoa
Truyện xưa kể rằng vào ngày rằm tháng 8 âm lịch trăng rất tròn và đẹp. Do vậy vua Đường Minh Hoàng đã đi dạo trong vườn Thượng Uyển để ngắm trăng. Tình cờ vua gặp vị pháp sư La Công Viễn, pháp sư đã đưa vua lên cung trăng. Ở cung trăng nhà vua cảm thấy thật tuyệt cách bày trí đẹp lung linh, các nàng tiên vui đùa múa hát với tiếng nhạc tiếng đàn du dương, nhà vua đã đắm chìm trong tiên cảnh đó. Trời gần sáng vị pháp sư đưa nhà vua quay lại hoàng cung, nhà vua cảm thấy luyến tiếc cảnh đẹp nên đã cho viết ra khúc Nghê Thường Vũ Y. Từ đó cứ mỗi dịp rằm tháng 8 âm lịch là nhà vua lại tổ chức tiệc tùng cho người dân rước đèn làm bánh vui hội uống rượu và xem các cung nữ múa hát theo khúc Nghê Thường Vũ Y. Đó là nguồn gốc của ngày rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8 do vua Đường Minh Hoàng tạo nên.
Truyền thuyết thứ 3 là truyền thuyết của nhân dân Việt Nam về Chú Cuội Cung Trăng
Chú Cuội ở làng làm nghề đốn củi. Một ngày nọ khi vào rừng kiếm củi Cuội tình cờ gặp hổ con do cầm rìu trên tay nên Cuội đã giết hổ con, vào lúc đó thì Cuội nghe thấy tiếng hổ mẹ về. Chú chỉ kịp vứt cây rìu xuống và leo lên cây gần đó trốn. Hổ mẹ thấy con mình chết thì gầm lên và lao ra một gốc cây gần cây Cuội trốn, gặm vài cái lá nhai và mớm cho hổ con. Kỳ lạ thay sau khi hổ mẹ mớm lá cây thì hổ con lại sống lại. Đợi đến khi hổ mẹ mang con đi nơi khác thì Cuội mới dám xuống. Cuội đi đến gốc cây mà con hổ lấy lá đào cả gốc mang về trồng. Cuội nghĩ đây là loại thuốc quý có thể cứu được nhiều người. Trên đường trở về nhà Cuội gặp một ông lão ăn mày tắt thở nằm bên vệ đường, Cuội liền lấy ngay vài lá nhai và bón cho ông cụ. Điều kì diệu ông cụ đã thực sự tỉnh lại, ông cảm ơn Cuội và khi nghe Cuội kể chuyện về cây lá đó thì ông cụ liền bảo Cuội cây lá Cuội lấy được là cây Đa thần, Cuội hãy trồng cây để cứu giúp mọi người nhưng phải nhớ tưới cho cây bằng nước sạch, chỉ cần tưới nước bẩn cây sẽ không còn ở với Cuội.
Nghe lời ông cụ Cuội luôn lấy nước từ giếng trong tưới cho cây. Cuội đã cứu được rất nhiều người. Một hôm có một phú ông trong làng đến xin Cuội cứu con gái bị chết đuối. Cuội đã đi theo và cứu được cô con gái phú ông. Cô gái thấy Cuội cứu mình liền muốn lấy Cuội làm chồng, phú ông cũng đồng ý. Cuội lấy vợ và 2 vợ chồng về ở với nhau. Nhưng vợ Cuội bị tính hay quên, dặn trước quên sau. Khi Cuội đi rừng đã ở nhà lấy nước rửa bát tưới cho cây Đa. Đến lúc Cuội về thì cây Đa thần đã bật rễ và đang bay về trời, Cuội muốn giữ cây nên chạy đến ôm gốc cây. Thế là cây Đa mang theo cả chú Cuội bay lên cung trăng. Mọi người trong làng tiếc thương chú Cuội và cây Đa thần đã cứu rất nhiều người nên lấy ngày cây Đa và Cuội bay về cung trăng là ngày rằm tháng 8 để tổ chức rước đèn ngắm Cuội ở trên cung trăng.
Đây là 3 truyền thuyết được dân gian truyền lại về nguồn gốc của ngày rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8.
Rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8 được tổ chức như thế nào?
Vào mỗi dịp rằm Trung Thu mọi người sẽ chuẩn bị đèn lồng để rước đèn với những chiếc đầu lân hay còn gọi là đầu sư tử để múa hát cùng ông Địa. Những chiếc mặt nạ, những hình ảnh về chú Cuội và Hằng Nga. Đây là chuẩn bị để rước đèn ngắm trăng vào đêm trăng rằm ánh trăng thật tròn và to sáng lung linh khắp phố phường, thôn làng. Hòa vào đó là những tiếng hát vui ca và tiếng trống “tùng rinh rinh” vang xa khắp nơi. Chiếc đèn ông sao và đèn lồng kéo quân là 2 loại đèn lồng truyền thống được sử dụng lâu đời nhất. Thời hiện đại như ngày nay nền kinh tế phát triển con người đã sáng tạo ra những loại đèn hiện đại hơn có thể phát sáng và có tiếng nhạc kêu nhờ vào năng lượng của pin. Do vậy mà trẻ con rất yêu thích và luôn mong chờ đến ngày rằm tháng 8 để được xem múa lân và đi rước đèn, được thấy chị Hằng Nga và chú Cuội.
Tiếp theo đó sẽ là bữa tiệc phá cỗ đêm rằm. Theo phong tục Việt Nam xưa ngày rằm tháng 8 với ánh trăng sáng ngời cũng là lúc người nông dân đã gặt hái xong mùa màng bội thu mọi người trong gia đình quây quần bên nhau thưởng thức ánh trăng sáng và ăn uống vui vẻ, cùng chia sẻ những câu chuyện trong cuộc sống, vì thế mà ngày rằm tháng 8 còn được gọi là tết đoàn viên. Các gia đình sẽ chuẩn bị những mâm ngũ quả đẹp mắt với rất nhiều loại trái cây như bưởi, hồng, cam, dưa hấu, thanh long, chuối, xoài…bánh kẹo cùng thạch cho các em nhỏ và quan trọng nhất đó là món bánh Trung Thu, món bánh không thể thiếu trong mỗi dịp rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8.
Giống như đèn lồng bánh Trung Thu truyền thống cũng có 2 loại là bánh nướng và bánh dẻo. Bên cạnh đó con người cũng sáng tạo ra nhiều loại bánh Trung Thu hiện đại mang màu sắc bắt mắt và hương vị thơm ngon hơn. Vào ngày này con cháu thường biếu tặng ông bà cha mẹ một cặp bánh Trung Thu thể hiện lòng biết ơn, hiếu thảo đến ông bà cha mẹ.
Mọi gia đình sau khi chuẩn bị tươm tất sẽ đặt mâm ngũ quả và bánh Trung Thu lên thắp hương gia tiên. Để dâng lên lòng hiếu kính với các vị tổ tiên cũng như thần linh đã phù hộ giúp đỡ gia đình hạnh phúc ấm no với mùa màng tươi tốt. Sau khi nghi thức đó hoàn tất sẽ hạ lễ cùng con cháu phá cỗ đêm rằm. Người xưa còn quan niệm rằng người cắt bánh Trung Thu phải khéo tay và tỉ mỉ, để chia chiếc bánh sao cho đủ các thành viên trong gia đình mà miếng bánh khi cắt phải đều, bề mặt cắt phải mịn màng, miếng bánh phải đẹp đẽ thì gia đình sẽ càng hạnh phúc vui vẻ và hòa thuận bên nhau mãi mãi.
Phong tục ngày rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8 thật ý nghĩa. Vì thế nhân dân Việt Nam luôn cố gắng dành trọn tình cảm yêu thương gia đình và sum vầy bên nhau vào mỗi dịp tết đoàn viên tháng 8. Dù có bận rộn lo toan cho cuộc sống hàng ngày đến nhường nào thì cũng sẽ vẫn luôn dành thời gian cho con cái, bố mẹ, ông bà vào rằm tháng 8. Nhiều gia đình còn cùng con cái làm đèn lồng ông sao, cùng phụ giúp nhau làm bánh Trung Thu tại nhà để trao nhiều tình cảm yêu thương hơn đến các thành viên trong gia đình. Hãy nhớ phải biết ơn và dành thời gian quan tâm đến người thân trong gia đình nhiều hơn nữa vào mỗi dịp rằm Trung Thu tết đoàn viên tháng 8.
